Στεάτια και Πτερύγια

Τα στεάτια και τα πτερύγια είναι μορφώματα που αναπτύσσονται στον επιπεφυκότα του ματιού, δηλαδή στον καθαρό χιτώνα που καλύπτει το λευκό του ματιού.

Τα στεάτια είναι κιτρινωπά και επηρμένα μορφώματα που συνήθως βρίσκονται ρινικά στον επιπεφυκότα, αν και μπορεί να εμφανιστούν και κροταφικά. Πρόκειται για εναποθέσεις πρωτεΐνης, λίπους ή ασβεστίου.

Στεάτιο

Πτερύγιο

Τα πτερύγια είναι πιο σαρκώδη ροζ μορφώματα με αιμοφόρα αγγεία. Και τα πτερύγια βρίσκονται συνήθως στον επιπεφυκότα προς την πλευρά της μύτης, αν και μπορεί να εμφανιστούν και κροταφικά. Ένα πτερύγιο μπορεί να παραμείνει μικρό και ατροφικό ή να μεγαλώσει αρκετά και να καλύψει μέρος του κερατοειδούς. Όταν συμβεί αυτό, μπορεί να επηρεαστεί σημαντικά και η όρασή σας.

Τόσο τα στεάτια όσο και τα πτερύγια πιστεύουμε ότι προκαλούνται από έναν συνδυασμό έκθεσης σε υπεριώδες (UV) ηλιακό φως, σε άνεμο και σε σκόνη. Αν έχετε ήδη εμφανίσει στεάτιο ή πτερύγιο, ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές για να αποτρέψετε την αύξηση του μεγέθους του και πιθανούς ερεθισμούς:

Φοράτε γυαλιά ηλίου για να προστατεύσετε τα μάτια σας από την υπεριώδη (UV) ηλιακή ακτινοβολία.
Προστατέψτε τα μάτια σας από τη σκόνη φορώντας γυαλιά ή προστατευτική μάσκα.
Χρησιμοποιήστε τεχνητά δάκρυα ώστε τα μάτια σας να είναι πάντα ενυδατωμένα.

Τα πιο συχνά συμπτώματα στεατίου και πτερυγίου κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά και περιλαμβάνουν:

Ερυθρότητα και οίδημα του επιπεφυκότα, του χιτώνα δηλαδή που επικαλύπτει το λευκό του ματιού
Ένα κιτρινωπό σημείο ή φούσκωμα στον επιπεφυκότα
Αίσθηση ξένου σώματος, φαγούρας και καψίματος στα μάτια
Θολή όραση

Άτυπη Εμφάνιση Στεατίου

Οπτική Τομογραφία Συνοχής Προσθίου Ημιμορίου Συμβατή με Στεάτιο Χωρίς Ανησυχητικά Χαρακτηριστικά

Για την διάγνωση στεατίου ή πτερυγίου η Δρ. Παλιούρα θα διενεργήσει μία πλήρη οφθαλμολογική εξέταση στη σχισμοειδή λυχνία, θα φωτογραφήσει το μόρφωμα και, αν χρειαστεί, θα σας υποβάλει σε ειδική απεικονιστική εξέταση με οπτική τομογραφία συνοχής προσθίου ημιμορίου. Επειδή συχνά πτερύγια και στεάτια συνυπάρχουν με νεοπλαστικά (καρκινικά) μορφώματα της οφθαλμικής επιφάνειας, ο παραπάνω διεξοδικός έλεγχος συμβάλει στον διαχωρισμό ενός καλόηθους μορφώματος (πτερύγιο ή στεάτιο) από κακοήθεια (νεοπλασία οφθαλμικής επιφάνειας, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα επιπεφυκότα).

Η θεραπευτική αντιμετώπιση των στεατίων και πτερυγίων εξαρτάται από το μέγεθός τους και τα συμπτώματά σας:

Στεάτια
Για τα στεάτια, η χρήση τεχνητών δακρύων μπορεί να είναι αρκετή για να διατηρούνται τα μάτια σας ενυδατωμένα και χωρίς ερεθισμούς, όπως επίσης και για την ανακούφιση της αίσθησης ξένου σώματος. Σπάνια, μπορεί τα στεάτια να ερεθιστούν έντονα, οπότε και η οφθαλμίατρος ενδέχεται να σας συστήσει τοπικές σταγόνες κορτιζόνης. Γενικά, τα οφθαλμικά κολλύρια μπορούν να ανακουφίσουν οποιαδήποτε δυσφορία ή ερεθισμό από στεάτια και η χειρουργική επέμβαση αφαίρεσής τους σπάνια χρειάζεται.
Πτερύγια
Για τα πτερύγια, αν υπάρχει ερεθισμός, τσούξιμο ή έντονη ερυθρότητα, η οφθαλμίατρος μπορεί να συστήσει ενυδατικές οφθαλμικές σταγόνες ή και κολλύριο κορτιζόνης.

Πτερύγιο που Πλησιάζει τον Οπτικό Άξονα και Δημιουργεί Σημαντικό Αστιγματισμό (> 5 Διοπτρίες) στην Τοπογραφία Κερατοειδούς

Η Δρ. Παλιούρα μπορεί να συστήσει χειρουργική αφαίρεση του πτερυγίου στις παρακάτω περιπτώσεις:

Αν το πτερύγιο επηρεάζει την όραση, συνήθως προκαλώντας αστιγματισμό.
Αν το πτερύγιο έχει μεγαλώσει αρκετά πάνω στον κερατοειδή και υπάρχει κίνδυνος να καλύψει τον οπτικό άξονα, οπότε και να οδηγήσει σε απώλεια όρασης.
Αν προκαλεί συχνούς ερεθισμούς και συμπτώματα αίσθησης ξένου σώματος, τσουξίματος και δακρύρροιας.
Αν το επιθυμεί ο/η ασθενής για αισθητικούς λόγους.

Έχουν περιγραφεί διάφορες τεχνικές χειρουργικής αφαίρεσης πτερυγίου, όπως:

Απλή αφαίρεση πτερυγίου (bare sclera excision)
Είναι η πιο απλή και γρήγορη (περίπου 10 λεπτά) μέθοδος αφαίρεσης πτερυγίου με υψηλά, όμως, ποσοστά υποτροπής μέχρι και 80%! Επίσης, έχουν περιγραφεί και σημαντικές επιπλοκές όπως είναι η εμφάνιση νεκρωτικής σκληρίτιδας ακόμα και χρόνια μετά την απλή αφαίρεση πτερυγίου.
Αφαίρεση πτερυγίου και αυτομόσχευμα επιπεφυκότα με ή χωρίς διεγχειρητική χρήση μιτομυκίνης C και ιστικής (ινικής) κόλλας
Η τεχνική αυτή έχει τα μικρότερα ποσοστά υποτροπής και αποτελεί το gold standard για την αφαίρεση πτερυγίου σε διεθνές επίπεδο. Χρειάζεται αρκετά περισσότερο χρόνο (περίπου 1 ώρα) σε σχέση με την απλή αφαίρεση πτερυγίου και συστηματική μετεγχειρητική παρακολούθηση για την αντιμετώπιση της μετέπειτα φλεγμονής. Η επέμβαση περιλαμβάνει την αφαίρεση του πτερυγίου και της περιβάλλουσας κάψας του Tenon και την κάλυψη της χειρουργημένης περιοχής με αυτομόσχευμα επιβολβικού επιπεφυκότα, το οποίο προέρχεται από την περιοχή του επιπεφυκότα που καλύπτεται από το άνω βλέφαρο. Η σταθεροποίηση του μοσχεύματος γίνεται είτε με ράμματα είτε με ιστική (ινική) κόλλα. Το πλεονέκτημα της χρήσης ιστικής (ινικής) κόλλας σε σχέση με τα ράμματα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν τοπικά φλεγμονή στην περιοχή, είναι η περαιτέρω μείωση της πιθανότητας υποτροπής του πτερυγίου.

Για την ακρίβεια, σε δημοσιευμένες μελέτες το ποσοστό υποτροπής (δηλαδή επανεμφάνισης) του πτερυγίου μετά την αφαίρεσή του και την χρήση αυτομοσχεύματος επιπεφυκότα με ράμματα κυμαίνεται από 5 έως 30%, ενώ με την χρήση ιστικής (ινικής) κόλλας μεταξύ 5-10%. Για τον λόγο αυτό, η Δρ. Παλιούρα συστήνει την χειρουργική αφαίρεση πτερυγίου με αυτομόσχευμα επιπεφυκότα και χρήση ιστικής (ή ινικής) κόλλας χωρίς ράμματα.

Πριν

Σαρκώδες Πτερύγιο που Απειλεί τον Οπτικό Άξονα σε Νεαρής Ηλικίας Ασθενή

Μετά

Χειρουργική Αφαίρεση με Αυτομόσχευμα Επιπεφυκότα, Διεγχειρητική Χρήση Μιτομυκίνης C και Ιστικής (Ινικής) Κόλλας (Χωρίς Ράμματα)

Ασθενείς που έχουν σαρκώδη και επιθετικά πτερύγια, που είναι ηλικίας κάτω των 50 ετών ή που εμφανίζουν ήδη μία υποτροπή μετά από αφαίρεση πτερυγίου έχουν μεγαλύτερο ρίσκο εμφάνισης υποτροπιάζοντος πτερυγίου. Σε αυτές τις περιπτώσεις η Δρ. Παλιούρα χρησιμοποιεί και το κυτταροστατικό φάρμακο μιτομικύνη C κατά τη διάρκεια του χειρουργείου ώστε να μειωθεί περαιτέρω η πιθανότητα υποτροπής. Η μιτομικύνη C είναι ένα ιδιαίτερα τοξικό φάρμακο για το μάτι αν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά από χειρουργό έμπειρο στην χρήση του. Η διεγχειρητική της χρήση μειώνει το ποσοστό υποτροπής σε 2-5%.
Αφαίρεση πτερυγίου και χρήση αμνιακής μεμβράνης με ή χωρίς διεγχειρητική χρήση μιτομυκίνης C και ιστικής (ινικής) κόλλας
Η τεχνική αυτή βασίζεται στην χρήση αμνιακής μεμβράνης για την επικάλυψη της περιοχής αφαίρεσης του πτερυγίου και σταθεροποίησή της με ιστική (ινική) κόλλα. Η αμνιακή μεμβράνη είναι το εσωτερικό κάλυμμα του αμνιακού σάκου, μέσα στον οποίο μεγαλώνει το έμβρυο. Δεν προκαλεί ανοσολογική αντίδραση και έχει σημαντικές αντιφλεγμονώδεις και επουλωτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται συχνά στην διαχείριση εγκαυμάτων του κερατοειδούς και της οφθαλμικής επιφάνειας και μετά από την αφαίρεση όγκων οφθαλμικής επιφάνειας. Συλλέγεται κατά τον τοκετό από κατάλληλες δότριες, οι οποίες έχουν ελεγχθεί για την ύπαρξη μεταδιδόμενων νοσημάτων όπως σύφιλη, HIV και ηπατίτιδα. Μετά από ειδική επεξεργασία συντηρείται στους -80℃ μέχρι την χρήση της.

Ασθενής με Δύο Πτερύγια στο Ίδιο Μάτι, Ένα Ρινικά κι Ένα Κροταφικά

Παρά τις επουλωτικές της ιδιότητες και την ευεργετική της χρήση σε περιπτώσεις εγκαυμάτων ή αφαίρεσης όγκων οφθαλμικής επιφάνειας, τα ποσοστά υποτροπής μετά από χρήση της σε αφαίρεση πτερυγίου είναι αρκετά υψηλά. Για την ακρίβεια, σύμφωνα με πρόσφατη μετα-ανάλυση, ασθενείς που υποβλήθηκαν σε αφαίρεση πτερυγίου με αμνιακή μεμβράνη ήταν πιο πιθανό κατά 33-50% να εμφανίσουν υποτροπή του πτερυγίου σε σχέση με εκείνους που έλαβαν αυτομόσχευμα επιπεφυκότα. Η χρήση διεγχειρητικής μιτομυκίνης C μειώνει το ποσοστό υποτροπής σε 10-15%.

Η Δρ. Παλιούρα χρησιμοποιεί την μέθοδο αυτή μόνο σε ασθενείς που δεν διαθέτουν κατάλληλο επιβολβικό επιπεφυκότα για αυτομόσχευμα (π.χ. μετά από επέμβαση γλαυκώματος ή αν υπάρχουν ουλές στον επιπεφυκότα) και σε ασθενείς που έχουν δύο πτερύγια (ένα ρινικά κι ένα κροταφικά) στο ίδιο μάτι. Στις περιπτώσεις των δύο πτερυγίων, το αυτομόσχευμα δεν επαρκεί για να καλύψει και τις δύο περιοχές μετά την αφαίρεσή τους οπότε η μία περιοχή καλύπτεται με αυτομόσχευμα και η άλλη με αμνιακή μεμβράνη.
Αφαίρεση πτερυγίου με τεχνική P.E.R.F.E.C.T. με ή χωρίς διεγχειρητική χρήση μιτομυκίνης C και ιστικής (ινικής) κόλλας
Η τεχνική P.E.R.F.E.C.T. έχει τα μικρότερα ποσοστά υποτροπής (0.1 έως 1%) μετά από αφαίρεση πτερυγίου. Απαιτεί σημαντικό χειρουργικό χρόνο (περίπου 1.5 με 2 ώρες) και δημιουργεί σημαντική μετεγχειρητική φλεγμονή. Περιλαμβάνει την αφαίρεση του πτερυγίου, εκτεταμένη αφαίρεση της περιβάλλουσας κάψας του Tenon και απομόνωση και καθαρισμό του υποκείμενου οφθαλμικού μυός. Στην συνέχεια η περιοχή καλύπτεται με μεγάλου μεγέθους αυτομόσχευμα επιπεφυκότα.

Πριν

Σαρκώδες Πτερύγιο που Υποτροπίασε μετά από Δύο Απλές Αφαιρέσεις

Μετά

Χειρουργική Αφαίρεση με Τεχνική P.E.R.F.E.C.T., Διεγχειρητική Χρήση Μιτομυκίνης C και Ιστικής (Ινικής) Κόλλας

Όπως και στην κλασική περίπτωση αφαίρεσης πτερυγίου με αυτομόσχευμα επιπεφυκότα που περιγράφεται παραπάνω, σε νέους ασθενείς, σε πτερύγια σαρκώδη και επιθετικά και σε αφαίρεση υποτροπιαζόντων πτερυγίων, η Δρ. Παλιούρα χρησιμοποιεί και τον κυτταροστατικό παράγοντα μιτομυκίνη C. Η μιτομικύνη C είναι ένα ιδιαίτερα τοξικό φάρμακο για το μάτι αν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά από χειρουργό έμπειρο στην χρήση του. Συστήνει επίσης και την χρήση ιστικής (ινικής) κόλλας για τον περαιτέρω περιορισμό της πιθανότητας υποτροπής. Γενικά, την τεχνική αυτή η Δρ. Παλιούρα την χρησιμοποιεί για υποτροπιάζοντα πτερύγια, τα οποία είναι αρκετά επιθετικά και αν δεν γίνει ολοκληρωτική αφαίρεσή τους και διεξοδικός καθαρισμός της περιοχής είναι πολύ πιθανόν να ξανα-υποτροπιάσουν.

Πριν την Επέμβαση

Η οφθαλμίατρος Δρ. Παλιούρα θα μιλήσει μαζί σας αναλυτικά για την χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης πτερυγίου. Θα συζητήσετε γιατί χρειάζεστε αυτή τη χειρουργική επέμβαση και τι μπορείτε να περιμένετε κατά την διάρκεια και μετά την χειρουργική επέμβαση.

Είναι σημαντικό να ενημερώσετε την οφθαλμίατρο για όλα τα φάρμακα που παίρνετε και η ίδια θα σας επιβεβαιώσει εάν μπορείτε να συνεχίσετε να τα παίρνετε πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Ίσως χρειαστεί να σταματήσετε να χρησιμοποιείτε αντιπηκτικά αίματος πριν από τη χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης πτερυγίου. Επίσης, μπορεί να χρειαστεί να επισκεφθείτε τον παθολόγο ή τον καρδιολόγο σας για επιπλέον εξετάσεις.

Μετά την αφαίρεση πτερυγίου δεν απαιτείται νοσηλεία και ο/η ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του μετά το χειρουργείο με καλυπτικό επίθεμα στην περιοχή του χειρουργημένου ματιού. Δεν θα είστε σε θέση να οδηγήσετε μετά την χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης πτερυγίου. Θα πρέπει να εξασφαλίσετε ότι κάποιος φίλος ή συγγενής θα σας οδηγήσει στο σπίτι.

Πριν

Πτερύγιο σε Νέο Ασθενή Με Ιστορικό Διόρθωσης Μυωπίας με LASIK

Μετά

Χειρουργική Αφαίρεση με Αυτομόσχευμα Επιπεφυκότα, Διεγχειρητική Χρήση Μιτομυκίνης και Ιστικής Κόλλας (Χωρίς Ράμματα)

Την Ημέρα της Επέμβασης

Κατά τη διάρκεια της επέμβασης αφαίρεσης πτερυγίου θα συμβούν τα εξής:

Θα σας χορηγηθούν οφθαλμικά κολλύρια στα μάτια και πιθανώς και άλλα φάρμακα από το στόμα που θα σας βοηθήσουν να χαλαρώσετε. Επίσης, θα χρησιμοποιηθεί και ενδοφλέβια αναισθησία (τύπου μέθης) σε συνδυασμό με τοπική αναισθησία, ώστε να μην αισθάνεστε πόνο κατά τη διάρκεια της επέμβασης.
Η χειρουργός θα τοποθετήσει μία ειδική συσκευή (βλεφαροδιαστολέας) στο μάτι σας για να το κρατήσει ανοιχτό. Παρόλο που το μάτι σας θα είναι ανοιχτό, θα βλέπετε ελάχιστα ή και καθόλου λόγω της αναισθησίας.
Ανάλογα με την τεχνική αφαίρεσης πτερυγίου που έχετε συζητήσει με την χειρουργό προεγχειρητικά, η Δρ. Παλιούρα θα προβεί στις απαραίτητες ενέργειες.
Στο τέλος της χειρουργικής επέμβασης, η οφθαλμίατρος θα τοποθετήσει ένα προστατευτικό επίθεμα στο μάτι σας. Μετά την ανάρρωση από την αναισθησία, θα μπορέσετε να πάτε με ασφάλεια στο σπίτι σας. Η οφθαλμίατρος θα σας εξηγήσει τι πρέπει να κάνετε για να φροντίσετε το μάτι σας στο σπίτι μέχρι να σας ξαναδεί την επόμενη ημέρα.

Πριν

Πτερύγιο που Υποτροπίασε μετά από Απλή Αφαίρεση

Μετά

Χειρουργική Αφαίρεση με Αυτομόσχευμα Επιπεφυκότα, Διεγχειρητική Χρήση Μιτομυκίνης C και Ιστικής (Ινικής) Κόλλας

Μετά την Επέμβαση

Την επόμενη ημέρα μετά τη χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης πτερυγίου, θα πρέπει να επιστρέψετε στο ιατρείο για τον πρώτο μετεγχειρητικό έλεγχο.

Κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης από τη χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης πτερυγίου, θα πρέπει να προσέξετε τα εξής:

Χρησιμοποιήστε τα οφθαλμικά κολλύρια ακριβώς όπως σας συνταγογραφήθηκαν από την οφθαλμίατρο Δρ. Παλιούρα.
Μην πιέζετε ή τρίβετε τα μάτια σας.
Αν χρειαστείτε κάποιο παυσίπονο, ρωτήστε την γιατρό ποιο μπορείτε να πάρετε.
Φοράτε γυαλιά ή προστατευτικό κάλυμμα για την προστασία των ματιών σας.
Συζητήστε με την οφθαλμίατρο πότε μπορείτε να επιστρέψετε στην κανονική καθημερινή σας ρουτίνα.

Ανάλογα με τον τύπο επέμβασης και τον ρυθμό επούλωσης του ματιού σας, συνήθως χρειάζονται 4 έως 8 εβδομάδες για την αισθητική αποκατάσταση της περιοχής, ενώ θα χρησιμοποιείτε οφθαλμικά κολλύρια για περίπου 3 μήνες.

Δημοσιεύσεις, Κεφάλαια, Ομιλίες και Εργασίες της Δρ. Παλιούρα σχετικά με το Πτερύγιο, τα Μορφώματα Επιπεφυκότα και τις Τεχνικές Αφαίρεσής τους

Palioura, S., Galor, A., Karp, C.L. (2014) Management of ocular surface tumors: excision vs. topical treatment. Panamerican Journal of Ophthalmology 13:86-89.
Παλιούρα, Σ. (2016) Διάγνωση Νεοπλασίας Οφθαλμικής Επιφάνειας με Οπτική Τομογραφία Συνοχής. Ετήσιο Συνέδριο Best of the American Academy of Ophthalmology 2016, Αθήνα.
Palioura, S., Alfonso, E.C. (2017) Chapter 3. Classic signs, symptoms, classification and differential diagnosis of pterygium. In Pterygium Surgery, ed. Gulani, A.C. Thieme Publishers, New York, NY, USA.
Palioura, S. (2017) What is New in Pterygium Surgery. Annual Interactive Consultations in Cornea and Refractive Surgery, Miami, Florida, USA.
Palioura, S. (2017) Etiopathogenesis and Diagnosis of Ocular Surface Tumors. The 8th EuCornea Congress of the European Society of Cornea and Ocular Surface Disease Specialists, Lisbon, Portugal.
Παλιούρα, Σ. (2017) Μεταμόσχευση Αμνιακής Μεμβράνης: Πώς και Πότε την Χρησιμοποιούμε. Ημερίδα της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας, Ερμιόνη.
Sayed-Ahmed, I.O., Palioura, S., Galor, A., Karp, C.L. (2017) Diagnosis and medical management of conjunctival squamous neoplasia. Expert Review in Ophthalmology 12(1):11-19.
Παλιούρα, Σ. (2017) Ενδείξεις και Τεχνική Μεταμόσχευσης Αμνιακής Μεμβράνης. 50ο Πανελλήνιο Οφθαλμολογικό Συνέδριο, Ρόδος.
Palioura, S. (2017) Etiopathogenesis and Diagnosis of Ocular Surface Tumors. Yale Department of Ophthalmology Resident Rounds, New Haven, CT, USA.
Παλιούρα, Σ. (2017) Όγκοι Επιπεφυκότα: Διάγνωση και Αντιμετώπιση. Πανεπιστημιακή Οφθαλμολογική Κλινική Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. Γεννηματάς», Αθήνα.
Palioura, S. (2017) OCT-guided Approach to Diagnosis of Ocular Surface Squamous Neoplasia. The 31st International Congress of the Hellenic Society of Intraocular Implant and Refractive Surgery, Athens, Greece.
Palioura, S. (2018) What is New in Pterygium Surgery. The 32nd International Congress of the Hellenic Society of Intraocular Implant and Refractive Surgery, Athens, Greece.
Παλιούρα, Σ. (2018) Διαγνωστική και Θεραπευτική Αντιμετώπιση Νεοπλασίας Οφθαλμικής Επιφάνειας. 51ο Πανελλήνιο Οφθαλμολογικό Συνέδριο, Θεσσαλονίκη.
Παλιούρα, Σ. (2018) Διάγνωση και Αντιμετώπιση Όγκων Επιπεφυκότα. Τμήμα Οπτικής και Οπτομετρίας Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Αθήνα.
Yim, M., Galor, A., Nanji, A., Joag, M., Palioura, S., Feuer, W., Karp, C.L. (2018) Ability of novice clinicians to interpret high resolution optical coherence tomography for ocular surface lesions. Canadian Journal of Ophthalmology 53(2):150-154.
Παλιούρα, Σ. (2019) Ετήσια Ανασκόπηση Κερατοειδούς 2019. Ετήσιο Συνέδριο Best of the American Academy of Ophthalmology 2019, Αθήνα.
Klavdianou, O., Kondylis, G., Georgopoulos, V., Palioura, S. (2019) Bilateral benign reactive lymphoid hyperplasia of the conjunctiva: a case treated with oral doxycycline and review of the literature. Eye and Vision 6:26.
Παλιούρα, Σ. (2019) Κλινικές Ερωτήσεις στην Οφθαλμολογία. Ετήσιο Συνέδριο της Οφθαλμολογικής Εταιρείας Κεντρικής Ελλάδας, Λάρισα.
Κλαυδιανού, O., Κονδύλης, Γ., Γεωργόπουλος, Β., Παλιούρα, Σ. (2019) Αντιμετώπιση ετερόπλευρης καλοήθους αντιδραστικής λεμφοειδούς υπερπλασίας επιπεφυκότα με δοξυκυκλίνη. 52ο Πανελλήνιο Οφθαλμολογικό Συνέδριο, Αθήνα.
Marmalidou, A., Palioura, S., Dana, R., Kheirkhah, A. (2019) Medical and surgical management of conjunctivochalasis. The Ocular Surface 17(3):393-399.
Kondylis, G., Klavdianou, O., Georgopoulos, V., Palioura, S. (2019) Bilateral benign reactive lymphoid hyperplasia of the conjunctiva treated with oral doxycycline. The 10th Annual EuCornea Congress, Paris, France.
Παλιούρα, Σ. (2019) Διάγνωση και Αντιμετώπιση Όγκων Οφθαλμικής Επιφάνειας. Οφθαλμολογική Κλινική Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Λάρισα.
Klavdianou, O., Kondylis, G., Georgopoulos, V., Palioura, S. (2019) Bilateral benign reactive lymphoid hyperplasia of the conjunctiva treated with oral doxycycline. The 36th Annual Congress of the European Society of Cataract and Refractive Surgery, Paris, France.