Περιφερική Ελκώδης Κερατίτιδα (Peripheral Ulcerative Keratitis)

Η έννοια περιφερική ελκώδης κερατίτιδα αναφέρεται σε μια ομάδα φλεγμονωδών νοσημάτων με κοινό χαρακτηριστικό την λέπτυνση του περιφερικού κερατοειδούς.

Η περιφερική ελκώδης κερατίτιδα μπορεί να έχει λοιμώδη ή όχι αιτιολογία:

Η περιφερική ελκώδης κερατίτιδα μπορεί να εμφανιστεί μόνο στο ένα ή και στα δύο μάτια, ενώ 14% των ασθενών εμφανίζουν και συνοδό σκληρίτιδα. Το 50% των ασθενών που εμφανίζουν περιφερική ελκώδη κερατίτιδα πάσχουν από κάποια συστηματική αυτοάνοση πάθηση και στο ¼ των ασθενών αυτών η περιφερική ελκώδης κερατίτιδα αποτελεί και την πρώτη εμφάνιση της συστηματικής νόσου. Η πιο συχνή συστηματική νόσος σε ασθενείς με περιφερική ελκώδη κερατίτιδα είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα (34-42% των ασθενών).

Τα πιο συχνά συμπτώματα της περιφερικής ελκώδους κερατίτιδας είναι:

Για την διάγνωση της περιφερικής ελκώδους κερατίτιδας η γιατρός Δρ. Παλιούρα θα διενεργήσει μια πλήρη οφθαλμολογική εξέταση, εστιάζοντας στον περιφερικό κερατοειδή για να εκτιμήσει το βάθος της λέπτυνσης του κερατοειδούς, την έκταση του επιθηλιακού ελλείμματος και τον βαθμό της φλεγμονής. Μπορεί να διενεργήσει και οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) προσθίου ημιμορίου για ακριβέστερη εκτίμηση του βαθμού λέπτυνσης του κερατοειδούς.

Αν υπάρχει υποψία λοίμωξης, η γιατρός Δρ. Παλιούρα θα πάρει δείγμα από την περιοχή του περιφερικού έλκους για χρώσεις και καλλιέργειες, ώστε να εντοπιστεί ο παθογόνος μικροοργανισμός. Θα συστήσει επίσης εργαστηριακές εξετάσεις για να διαπιστωθεί αν υπάρχει συστηματική λοίμωξη ή υποκείμενο αυτοάνοσο νόσημα, όπως είναι οι εξής:

Ασθενής με Περιφερική Ελκώδη Κερατίτιδα Πριν και Μετά από Αγωγή με Κορτιζόνη από το Στόμα

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της περιφερικής ελκώδους κερατίτιδας εξαρτάται από το βαθμό λέπτυνσης του κερατοειδούς, το επίπεδο της φλεγμονής και το υποκείμενο νόσημα, αν υπάρχει.

Για μικρού/μέτριου βάθους περιφερικό έλκος, συστήνεται η χρήση τεχνητών δακρύων χωρίς συντηρητικά, η τοπική αγωγή με κορτιζόνη και η τοποθέτηση θεραπευτικού φακού επαφής, που θα βοηθήσει στην επιθηλιοποίηση του έλκους.

Για μεγάλου βάθους περιφερικό έλκος με ρίσκο επικείμενης διάτρησης, μπορεί να τοποθετηθεί αμνιακή μεμβράνη ή και κυανοακρυλικό συγκολλητικό για την προστασία της περιοχής.

Και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις συστήνονται και τοπικά αντιβιοτικά κολλύρια για την πρόληψη βακτηριακής μόλυνσης, όπως επίσης και δοξυκυκλίνη και βιταμίνη C από το στόμα, τα οποία μειώνουν την πιθανότητα περαιτέρω τήξης του κερατοειδούς.

Αν υπάρχει υποκείμενο αυτοάνοσο νόσημα, απαιτείται συστηματική ανοσοκαταστολή/ανοσοτροποποιητική αγωγή για τον έλεγχο της οφθαλμικής φλεγμονής. Η παραπάνω τοπική αγωγή δεν μπορεί να υποκαταστήσει την συστηματική ανοσοκαταστολή σε τέτοιες περιπτώσεις. Η αρχική θεραπεία αρχικά γίνεται με κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη) με τη μορφή της πρεδνιζόνης ή της μεθυλπρεδνιζολόνης, ειδικά αν υπάρχει κίνδυνος επικείμενης διάτρησης. Αν χρειαστεί χρόνια ανοσοκατασταλτική αγωγή, η επιλογή της γίνεται σε συνεργασία με ρευματολόγο και μπορεί να περιλαμβάνει αντιμεταβολίτες όπως είναι η μεθοτρεξάτη, η αζαθιοπρίνη και μυκοφαινολική μοφετίλη, αναστολείς κυττάρων Τ όπως είναι η κυκλοσπορίνη ή το τακρόλιμους, αλκυλιωτικούς παράγοντες όπως είναι η κυκλοσφοφωσφαμίδη, και βιολογικούς παράγοντες όπως το infliximab και το rituximab.

Αν υπάρχει υποκείμενο αυτοάνοσο νόσημα, απαιτείται συστηματική ανοσοκαταστολή/
ανοσοτροποποιητική αγωγή για τον έλεγχο της οφθαλμικής φλεγμονής. Η παραπάνω τοπική αγωγή δεν μπορεί να υποκαταστήσει την συστηματική ανοσοκαταστολή σε τέτοιες περιπτώσεις. Η αρχική θεραπεία αρχικά γίνεται με κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη) με τη μορφή της πρεδνιζόνης ή της μεθυλπρεδνιζολόνης, ειδικά αν υπάρχει κίνδυνος επικείμενης διάτρησης. Αν χρειαστεί χρόνια ανοσοκατασταλτική αγωγή, η επιλογή της γίνεται σε συνεργασία με ρευματολόγο και μπορεί να περιλαμβάνει αντιμεταβολίτες όπως είναι η μεθοτρεξάτη, η αζαθιοπρίνη και μυκοφαινολική μοφετίλη, αναστολείς κυττάρων Τ όπως είναι η κυκλοσπορίνη ή το τακρόλιμους, αλκυλιωτικούς παράγοντες όπως είναι η κυκλοσφοφωσφαμίδη, και βιολογικούς παράγοντες όπως το infliximab και το rituximab.

Διάτρηση Κερατοειδούς λόγω Περιφερικής Ελκώδους Κερατίτιδας (αριστερά) και
Αντιμετώπισή της με Σκληρικό Μόσχευμα και Αμνιακή Μεμβράνη (δεξιά)

Σε περίπτωση διάτρησης του κερατοειδούς, η χειρουργός Δρ. Παλιούρα θα συστήσει χειρουργική επέμβαση, η οποία ανάλογα με το μέγεθος της διάτρησης μπορεί να περιλαμβάνει στρώσεις αμνιακής μεμβράνης, κερατοπλαστική μερικού πάχους και σκληρικό μόσχευμα. Η αφαίρεση του επιπεφυκότα δίπλα στην περιοχή της περιφερικής ελκώδους κερατίτιδας μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί για τον περιορισμό της φλεγμονής.

Πρόγνωση: Η πρόγνωση ως προς την όραση σχετίζεται με τη σοβαρότητα της νόσου και το βαθμό λέπτυνσης του κερατοειδούς. Οι ασθενείς με περιφερική ελκώδη κερατίτιδα και υποκείμενη συστηματική αυτοάνοση νόσο έχουν αυξημένο ποσοστό θνησιμότητας από αγγειακά επεισόδια, γι’αυτό και χρειάζονται χρόνια ανοσοκαταστολή και παρακολούθηση από ρευματολόγο.